สรุปไทม์ไลน์สำคัญ ‘ตาลีบัน-อัฟกานิสถาน’

1. 1979-1989 : จุดเริ่มต้นความขัดแย้ง

ในช่วงสงครามเย็น มีการคานอำนาจกันระหว่างสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียต

สหภาพโซเวียตส่งกองทัพเข้าไปบุกอัฟกานิสถาน

ทำให้เกิด ‘กลุ่มมุจญาฮิดีน’ ขึ้น เพื่อขับไล่กองทัพโซเวียต

โดยมีสหรัฐฯ ให้ทุนสนับสนุนเพื่อขัดขวางการขยายอำนาจ

และเมื่อสหภาพโซเวียตสูญเสียไปมากทั้งกำลังทหารและงบประมาณ จึงตัดสินใจถอนกำลังออกจากอัฟกานิสถาน

‘กลุ่มมุจญาฮิดีน’ นี้ จึงแตกออกเป็นหลายกลุ่ม หลายแนวคิด และต่อสู้แย่งชิงพื้นที่ครอบครองกันเอง

2. 1994 : เกิดกองกำลังตาลีบัน

‘กลุ่มตาลีบัน’ ก่อตั้งโดย Mullah Muhammad Omar หนึ่งในสมาชิกเก่าของ ‘กลุ่มมุจญาฮิดีน’ 

โดยอ้างว่าเพื่อสร้างความสงบ ลดความขัดแย้งระหว่างกลุ่มต่าง ๆ และต้องการให้อัฟกานิสถานกลายเป็นรัฐอิสลามเข้มงวด

3. 1996 – 2001 : รัฐบาลตาลีบัน

กลุ่มตาลีบันเข้ายึดอัฟกานิสถานและประกาศจัดตั้งรัฐอิสลาม

ที่เข้มงวด โดยเฉพาะการจำกัดสิทธิต่าง ๆ ของผู้หญิง ไม่ว่าจะเป็น ห้ามทำงาน กีดกันจากการศึกษา ต้องสวมชุดคลุมปกปิดทั้งตัวหรือบุรกา (Burka) และมีการลงโทษที่รุนแรงถึงชีวิตหากฝ่าฝืน

4. 11 กย. 2001 เหตุการณ์ 9/11

กลุ่มอัลกออิดะห์หรืออัลเคดา ภายใต้การนำของโอซามา บิน ลาเดน มองว่าสหรัฐฯ เป็นต้นตอความรุนแรง ความขัดแย้งต่างในโลกตะวันออกกลางและกลุ่มศาสนาอิสลาม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่เข้าแทรกแซงประเทศต่างๆ  เช่น 

– อิหร่าน : สหรัฐฯ ใช้ปฏิบัติการ Ajax โค่นอำนาจรัฐมนตรีและแต่งตั้งพระเจ้าชาห์เป็นประมุข

– สงครามอ่าวเปอร์เซีย

กลุ่มอัลกออิดะห์จึงวางแผนก่อการร้ายในสหรัฐฯ แบบเงียบเชียบด้วยกลยุทธ์ Lone Wolf หรือให้มีการติดต่อ/มีคนรู้เห็นน้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ จนเกิดเหตุการณ์ก่อการร้าย 9/11 หรือการยึดเครื่องบินโดยสาร 4 ลำ พุ่งชนตึกแฝดเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ในนครนิวยอร์ก อาคารเพนตากอน ที่ตั้งกระทรวงกลาโหมของสหรัฐฯ ส่วนเครื่องบินลำที่ 4 ตกก่อนถึงเป้าหมาย

5. 2001 สหรัฐฯ โค่นตาลีบัน

ข่าวปรากฎว่า โอซามา บิน ลาเดน กบดานอยู่ในอัฟกานิสถานโดยรัฐบาตาลีบันรู้เห็นด้วย

สหรัฐฯ ขอให้รัฐบาลตาลีบันส่งตัวบินลาเดนให้ แต่ถูกปฏิเสธ จึงส่งกองกำลังเข้าโจมตี และโค่นล้มรัฐบาลตาลีบัน พร้อมส่งกองทัพเข้าประจำการตั้งแต่นั้นมา

6. 2004 – เศรษฐกิจฟื้นฟู

เมื่อกองทัพต่างชาติเข้ามาคอยยัน กลุ่มตาลีบันที่อาวุธและเทคโนโลยีสงครามไม่สามารถสู้ได้ จึงใช้ยุทธวิธียื้อเวลา สร้างความไม่สงบไปเรื่อย ๆ และสะสมกองกำลังเพื่อรอเวลา

ในขณะเดียวกัน อัฟกานิสถานก็ได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ ให้จัดการเลือกตั้ง และได้ฮามิด คาร์ไซเป็นประธานาธิบดี เศรษฐกิจโตขึ้นถึง 30% จากปีก่อน

7. 2020 สหรัฐอเมริกาและ NATO เริ่มถอนทัพ

หลังต่อสู้มายาวนาน สหรัฐตัดสินใจถอนกองกำลัง เพราะสูญงบประมาณไปแล้วกว่า 31 ล้านล้านบาท กับชีวิตของทหารอีกเกือบ 3,000 นาย

โดยการตัดสินใจเจรจาสงบศึกนี้ ลงนามอย่างเป็นทางการในยุคของประธานาธิบดีทรัมป์ โดยมีการกล่าวถึงการตัดสัมพันธ์กับกลุ่มอัลกออิดะห์และ ISIS และลดการใช้ความรุนแรงด้วย

เมื่อโจ ไบเดน ได้รับตำแหน่งประธานาธิบดี ก็ยืนยันที่จะถอนกองกำลัง เพื่อยุติสงคราม ‘Forever Wars’ อย่างที่เขาได้หาเสียงเอาไว้ และกองกำลังทั้งหมดจะออกมาจากพื้นที่ภายในวันที่ 11 กันยายน 2021 วันครบรอบ 20 ปี เหตุการณ์ 9/11

8. 2021 ตาลีบันประกาศชัยชนะ

วันที่ 16 สิงหาคม 2021 ตาลีบันได้เข้ายืดครองพื้นที่ รวมถึงเมืองหลวง และประกาศชัยชนะ จำนวนนับพันวิ่งเข้าสนามบินหวังอพยพ และมีประชาชนอีกนับแสนที่ทยอยอพยพออกจากประเทศไปแล้วก่อนหน้านี้

ที่มา:

– The Secret Sauce

– https://www.arabnews.com/node/1553241/world

– https://www.bbc.com/news/world-south-asia-11451718

– https://www.bbc.com/thai/international-58136393

– https://www.reuters.com/world/timeline-talibans-rapid-advance-across-afghanistan-2021-08-15/